Sơ đồ tư duy là gì? Các loại sơ đồ tư duy phổ biến nhất hiện nay

Là người sáng tạo nội dung, bạn luôn cố gắng tìm kiếm những cách thức mới để công việc trở nên hiệu quả hơn, không những trong quá trình tạo thông tin mà còn là phương thức truyền đạt thông tin, và sơ đồ tư duy là một cách hiệu quả để diễn đạt ý tưởng. Bộ công cụ học tập trực quan mạnh mẽ này được dùng trong các trường học, đại học và các nơi làm việc trên khắp thế giới có khả năng giúp các công ty thể hiện và tổ chức mượt hơn các ý tưởng của mình. Chúng còn được nhắc đên là sơ đồ tư duy, cùng nghiên cứu sơ đồ tư duy là gì và 8 loại sơ đồ tư duy đẹp phổ biến và nên dùng dưới đây

Bạn đang xem bài viết: các loại sơ đồ tư duy

Sơ đồ tư duy là gì?

Sơ đồ tư duy (Mindmap) là một cách tận dụng khả năng ghi lại và xác nhận hình ảnh của não bộ, xử lý thông tin và hệ thống hóa chúng lại. Quy trình này giúp con người dễ dàng tổng hợp thông tin, xâu chuỗi vấn đề và liên kết các chủ thể liên quan.

Trong thực tế, sơ đồ tư duy được ứng dụng nhiều trong học tập như tổng hợp một trường kiến thức, thể hiện dưới dạng hình ảnh, ký hiệu sinh động giúp học sinh, học viên nâng cao năng lực ghi nhớ và tăng đạt kết quả tốt học tập. Trong hoạt động, sơ đồ tư duy dùng như một công cụ để phân tích những vấn đề, có cái nhìn tổng quát về sự việc và đơn giản tìm hướng đi hoặc phương án đạt kết quả tốt.

Sơ đồ được thể hiện qua hình ảnh một biểu đồ tổng hợp, trong số đó có các đối tượng, từ khóa, các đường nối, mũi tên được phân bổ theo một quy tắc nhất định.

Những lợi ích của việc dùng sơ đồ tư duy

Sơ đồ tư duy được xem như một tấm bản đồ vạn năng với nhiều lợi ích như:

Có cái nhìn tổng quan về thông tin

Một đề tài trung tâm có thể được thể hiện với nhiều nhánh con chứa thông tin cốt lõi của chủ đề, những hình ảnh và các mối liên kết được xâu chuỗi với nhau. Giúp chúng ta có cái nhìn tổng quát nhất về đối tượng thông tin.

Xem thêm: Cách thụt đầu dòng trong Word 2010, 2016

Dễ dàng xử lý thông tin và ghi nhớ

Các chuỗi nội dung được hệ thống chính xác và liên kết các mối quan hệ giữa các đối tượng được chỉ ra tường tận, tạo điều kiện cho não bộ dễ dàng kiểm soát thông tin, giải quyết và ghi nhớ trong thời gian khá dài.

Kích thích sự sáng tạo và tư duy logic

Nội dung được trình bày dưới dạng kế hoạch, hình ảnh và kết nối với nhau bằng những đường nối, mũi tên,… điều này tạo điều kiện cho người lập sơ đồ tăng năng lực sáng tạo thông tin và trình bày bắt mắt, dễ đọc và dễ ghi nhớ.

Cách thức hữu hiệu để phác thảo những idea

Khi bạn có những ý tưởng độc đáo muốn giải thích thì kế hoạch tư duy là phương pháp rất hữu hiệu để thể hiện đầy đủ và tổng quát ý tưởng giúp người nghe hiểu nhanh hơn về ý tưởng chỉ đang trong giai đoạn chưa khởi tạo thực tế.

Các loại sơ đồ tư duy phổ biến

Mục tiêu của sơ đồ vòng tròn là để động não một ý tưởng hoặc đề tài dùng nội dung con người đã biết.

Một sơ đồ hình tròn gồm có một vòng tròn lớn với một vòng tròn khác bên trong. Vòng tròn bên trong là nơi chứa đề tài chính hoặc ý tưởng chính. Bao quanh Nó là vòng tròn lớn hơn, nơi chứa những ý tưởng tương thoáng qua.

Khi vòng tròn thứ hai đầy, các định nghĩa và kết nối giữa chúng cũng tăng trưởng tự nhiên theo một cách trực quan. Trong vòng thứ hai, bất kỳ loại từ ngữ nào cũng có thể diễn tả ý tưởng: danh từ, tính từ hoặc đặc biệt hơn là các cụm từ.

Sơ đồ bong bóng (Bubble Map)

Mục tiêu của sơ đồ bong bóng là nắm rõ ràng đề tài chính với các cụm từ rõ ràng. Trong trường hợp này, vòng tròn trung tâm xuất hiện với các vòng tròn hoặc bong bóng khác bao quanh. Mỗi vòng tròn được kết nối sẽ gồm có các tính từ hoặc cụm từ xác định.

Trong trường đại học, kế hoạch bong bóng xuất hiện thường xuyên trong các lớp học khoa học. Học sinh có thể được học cách xác định bài học mới một cách trực quan qua kế hoạch bong bóng. VD bong bóng trung tâm là động vật có vú và các vòng tròn xung quanh có nội dung về dấu hiệu của chúng như: sinh con, có lông v.v.

Trong marketing, bạn có thể tạo kế hoạch bong bóng để nắm rõ ràng Persona của group đối tượng mục tiêu. Trong vòng tròn giữa, bạn có thể nêu ra ý tưởng chung của Persona đối tượng: Nam thuộc thế hệ Millennial. Trong vòng tròn xung quanh sẽ bao gồm các tính từ xác định như: thực hiện công việc cho bản thân mình, sống tại thành phố, nhiều bạn bè…

Sơ đồ bong bóng đôi (Double Bubble Map)

Sơ đồ tư duy thứ ba là sự kết hợp của hai kế hoạch bong bóng và được gọi là bong bóng đôi, hay thường được gọi là biểu đồ Venn. Sơ đồ bong bóng đôi là một sơ đồ so sánh nắm rõ ràng sự khác biệt và tương đồng giữa hai đề tài. Trung tâm giữa hai vòng tròn chứa hai phần chính. Điểm giao nhau của 2 vòng tròn chính là nơi chứa các điểm tương đồng được chia sẻ. Hướng về hai bên là các bong bóng xác định sự khác biệt của mỗi vòng tròn trung tâm.

Loại sơ đồ này là hoàn hảo cho các tình huống trong đó các quan điểm hoặc ý tưởng cần so sánh trực quan. Học sinh dùng sơ đồ bong bóng đôi cho các lớp học văn. Họ ghen tị các nhân vật, tình huống và các phần của câu chuyện, khiến cho tất cả dễ nắm bắt hơn.

Sơ đồ cây (Tree Map)

Khi đến lúc cần phân loại và phân bổ thông tin, sơ đồ cây có thể giúp ích rất nhiều. Về mặt trực quan, kế hoạch cây giống như một cái cây thật với nhiều nhánh. Phần trên cùng là tiêu đề hoặc đề tài chính, bên dưới là các chủ đề phụ. Phía dưới các chủ đề phụ là thông tin liên quan, chi tiết hơn và chúng hình thành các danh sách dài.

Sơ đồ luồng (Flow Map)

Một kế hoạch luồng khá giống với một lưu đồ (flowchart). Kế hoạch luồng là biểu diễn trực quan về công đoạn, tiến trình hoặc tổ hợp các hướng dẫn. Chủ đề chính được trang bị bên ngoài sơ đồ. Các hình chữ nhật được kết nối hình thành các bước trong tiến trình hoặc quá trình giải thích của kế hoạch. Một vài hình chữ nhật cũng có thể được thêm vào bên dưới để mô tả bước đó.

Sơ đồ đa luồng (Multi Flow)

Sơ đồ đa luồng giúp tìm ra lý do và liên quan của các sự kiện cụ thể. Cách sử dụng sơ đồ nhiều luồng là bắt đầu với sự kiện chính, các hình chữ nhật được kết nối khác xuất hiện ở bên trái và bên phải sự kiện chính. Các hình chữ nhật bên trái đại diện cho các nguyên nhân khiến sự kiện xuất hiện. Các hình chữ nhật bên phải là những tác động của sự kiện gây nên. Trong một số hoàn cảnh, một hiệu ứng cũng có khả năng biến thành một nguyên nhân, làm ra một vòng luân hồi.

Sơ đồ dấu ngoặc (Brace Map)

Sơ đồ Brace giúp phân tích các phần của vật thể và mối quan hệ giữa chúng. Xét theo trực quan, một kế hoạch Brace trông giống như một sơ đồ cây ngang. Sự sai biệt là một sơ đồ này lên danh sách tất cả các phần của toàn bộ vật thể chính. Sơ đồ cây thiên về khái niệm hơn và được dùng để tổ chức hơn là phân tách. Loại sơ đồ này thường đo đạt một đối tượng mục tiêu rõ ràng hoặc tình huống thực tế. Các quan điểm và ý tưởng không phù hợp với sơ đồ Brace.

Sơ đồ cầu (Bridge Map)

Sơ đồ cuối cùng chính là sơ đồ cầu. Nó là một sơ đồ được sử dụng để tìm những phần giống nhau giữa tất cả mọi thứ và làm ra sự suy diễn tương đồng. VD với trẻ em, sơ đồ cầu là một phần quan trọng trong các môn học ngôn ngữ. Sơ đồ cầu giúp chúng tốt hơn trong việc lĩnh hội kiến thức này.

Cách tạo sơ đồ tư duy hiệu quả

Sau đây chúng tôi xin giới thiệu đến bạn cách để tạo sơ đồ tư duy hiệu quả và khoa học nhất:

Bước 1: Nắm rõ ràng chủ đề/ý tưởng/ từ khóa quan trọng của sơ đồ

Dù bạn tìm kiếm loại kế hoạch nào thì trước tiên cũng phải xác định được đề chính để thực thi khai triển các ý nhỏ, thông tin phụ trong sơ hồ.

Công đoạn này có hàm ý đặc biệt quan trọng quyết định đến hiệu quả của quá trình vẽ sơ đồ nên yêu cầu bạn phải chọn lựa đúng.

Bước 2: Vẽ các nhánh cấp 1 cho kế hoạch tư duy

Sau khi đã nắm rõ ràng được chủ đề để chính/ ý chính hãy cho chúng vào tờ giấy hoặc trên màn hình ở vị trí trung tâm. Sau đấy vẽ thêm các nhánh xuất phát từ chủ đề trung tâm nối đến các ý của phân nhánh.

Số lượng nhánh sẽ tùy thuộc theo thông tin của bạn và lưu ý sử dụng những từ ngắn gọn, súc tích tập trung đúng trọng điểm.

Bước 3: Thêm các nhanh phụ cấp 2, cấp 3

Từ các nhánh phụ cấp 1 có thể tiếp tục triển khai các nhánh phụ cấp 2, cấp 3 bổ sung nội dung nội dung cho đến khi rất đầy đủ nội dung. Các ý phụ đều có thông tin hướng đến chủ đề chính, bổ sung nội dung cho đề tài chính của sơ đồ.

Bước 4: Tô màu và thêm hình ảnh minh họa

Để kế hoạch nên làm rõ ràng, sinh động và ghi nhớ dễ hơn bạn hãy tô màu cho các nhánh trong sơ đồ. So với chủ đề chính/ ý chính có thể được tô đậm nhất, các nhánh cấp 1 tô đậm hơn các nhánh cấp 2, cấp 3 và sử dụng màu sắc không giống nhau để dễ phân biệt. Bên cạnh đó chúng ta có thể tích hợp thêm hình minh họa vừa khiến cho kế hoạch đẹp hơn, ghi nhớ được lâu hơn.

Một số công cụ tạo sơ đồ tư duy hiệu quả

Sau đây là một số gợi ý về các công cụ tạo sơ đồ tư duy đạt kết quả tốt, đơn giản và miễn phí:

Coggle

Các bước tạo kế hoạch tư duy trên Web Coggle vô cùng đơn giản. Bạn chỉ cần đăng nhập vào trang Web Coggle, Template của Website này đã có sẵn điểm trung tâm và các nút “cộng” kèm theo cho con người thoải mái sáng tạo các nhánh xung quanh. Thao tác của bạn chỉ cần là nhấp vào nút “cộng”, Coggle tự động tạo ra nhánh cây một cách dễ nhìn, bắt mắt nhất.

Bên cạnh đó, các nút shortcut cho ta dùng kế hoạch được dễ dàng và thuận tiện hơn. Để thiết lập nút tắt này, ta thực hành các bước với biểu tượng dấu hỏi màu xanh ở góc bên phải màn hình.

Ngoài những điều ấy ra, để thông minh hơn trong việc trực quan hóa sơ đồ tư duy của chúng ta, chúng ta có thể tạo điểm chú ý cho các nội dung chính, thông tin quan trọng như in nghiêng, in đậm, đường link hypertext cho đoạn văn, tùy thuộc vào mục tiêu sử dụng của kế hoạch.

Draw.io

Đây là trang Website cho chúng ta vẽ bất cứ hình ảnh gì, bao gồm những nét vẽ để làm nên một kế hoạch tư duy đầy đủ. Chức năng kéo – thả cho phép ta tạo các hình khối, nét vẽ; những hình tròn, hình vuông, hình thoi,… sẵn có, các đường kẻ, mũi tên,… tạo sẵn cho ta thỏa sức chọn lựa vẽ khối trung tâm, vẽ nhánh,… liên quan để tạo một sơ đồ tư duy đầy đủ. Không chỉ vậy, công dụng màu sắc cho ta tùy ý chọn lựa sắc màu đa dạng, phù hợp với bản thiết kế kế hoạch tư duy, kết nối các điểm trung tâm với nhau.

MindMup

MindMup là một công cụ vẽ kế hoạch tư duy đơn giản và phổ biến với mỗi chúng ta.

Công cụ này rất dễ sử dụng, với vài thao tác di chuyển, tìm kiếm, gõ text đơn giản trên các hình ảnh gợi ý có sẵn. Điều đặc biệt của MindMup là chúng ta có thể sẻ chia và chỉnh sửa MindMup tới cộng đồng một cách nhanh nhất, giúp bạn tiện lợi chia sẻ hoạt động của mình tới cộng sự và sếp khi thực hiện khai triển dự án.

Thay vì đòi hỏi đăng nhập email khi sử dụng như mindmap, công cụ MindMup cho phép người được sẻ chia tùy chỉnh sơ đồ mà không cần phải khai báo account. Tuy nhiên, khả năng lưu trữ hồ sơ của công cụ này chỉ có 6 tháng, nên MindMup ổn dành cho những dự án ý tưởng mang tính ngắn hạn.

Tổng kết

Sơ đồ tư duy là một công cụ có ích mà con người dùng để tăng cao thành quả công việc cũng như tăng khả năng công việc của não bộ. Ứng dụng sơ đồ tư duy sẽ giúp hoạt động trở nên hiệu quả và khoa học hơn, đặc biệt là trong lĩnh vực marketing với nhiều chiến dịch và dự án cần khai triển chi tiết và logic. Hi vọng kiến thức nghề nghiệp này sẽ giúp ích bạn. Đừng quên theo dõi Nghề Content để nhận được những thông tin hữu ích khác nhé!

Nguồn: Tổng hợp